Gailur hauek Gorbeia eta Anboto mendiguneak lotzen ditu, eta Kantauriko eta Mediterraneoko uren banalerroaren zati izango lirateke. Mendilerro txiki hau, Urrunagako urtegiaren ondoan hasten da Otxandio herritik gertu eta Bizkaian Motxotegi mendian zein Ubide herrixka ingurunean bukatzen da. Baratzar mendiaren ingurune bezala ere identifika genitzake, mendigune garrantzitsu horretatik gertu dagoelako. Beti ere Arratia zein Araba eta Bizkaia arteko mugan. Guk Ubide herrixkatik hasi genuen ibilbidea, lehenbizi Motxotegi gailurra egin genuan eta jarraian Esnauritzagana zein Aiagogana kateatu genituen. Ondoren ibilbide zirkularrari bukaera emateko, berriro Ubide aldera beherantzako bideari ekin genion.
Motxotegi eta Esnauritzagana artea elurtuta aurkitu genuen
Neguan pagadietan galtzeak ere badu bere xarma, mendia biluztuko balitz bezalako sentsasioa ematen du.
Motxotegi gailurretik grabatutako irudiak.
Leize zulo honekin ere egin genuen topo, elurtututa egondakoan kontu haundiz ibili beharreko ingurunea, tapatuta egon litekeelako eta zuloan barrena erori.
Pagadi ederrak zeharkatu genituen
Amilotx mottoduna (Lophophanes cristatus)
Pago motz ugari zeharkatu genituen.
Esnauritzagana gailurretik grabatutako irudiak
Gorbea ingurua elurtuta zegoen oraindik
Aiagogana gailurretik grabatutako irudiak
Motxotegi eta Esnauritzagana arteko bidea
Ibilbideari buruzko xehetasun gehiago hemen sartuta aurkituko duzu.
Txio arrunta (Phylloscopus collybita)
Motxotegi gainean, oraindik ere gerra zibileko trintxeren arrastoak ikusi daitezke bertan.
Neguko pagadien edertasuna
Txantxangorria (Erithacus rubecula)
Lawson altzifre (Chamaecyparis lawsoniana) landaketak ere aurkitu genituen ibilbidean
Sai arrea (Gyps fulvus)
Pagamotxak
Gerri txori arrunta (Certhia brachydactyla)
Gorostia - Ilex aquifolium
Eguraldi lainotsu eta euritsuak Birigarroak (Turdus philomelos) gustoko izaten dituzte
Esnauritzagana gailurrean
Euskal herrian zein beste leku askotan Pagamotxak ikatza, su egurretarako edo egurgintzarako ibili direnez, enborrak zabaltzeko joera izaten du. Bainan pagoek goiko argazki hontan ikusten den bezala, pakean utziaz altura haundia hartzen dute eta enbor zuzen zuzena izaten dute.
Pagadi artean aurrera
Kaskabeltza (Parus major)
Haizeak botatako adarrak
Mendi gailurretatik Urrunagako urtegia ederki ikusten da
Neguan basoan galtzean izugarrizko bakea sentitzen da
Gailurrez gailur, oraingo honetan Aiagogana gainean
Pagadiak non nahi daude ingurune hontan
Pagoak lurrari gogor itsatsita
Pagadi gehiago
Mihura - Osyris alba
Gorbea lainotan ikusten zen
Basoaren ardian bizidun txiki batzuk topatu genituen, Garrapoa (Sitta europaea)
Pagadian lurretik, hosto artean bizitza dator
Ibilbideko beste irudi bat
Zuhaitz edo egur hiletan bizietan baino bizitza gehiago dago.
Pagadietan barrena aurrera
Egun benetan lainotsua tokatu zitzaigun, hegan ikusten den hegaztia Erroi bat da.
Gailur inguruetan elurra topatu genuen
Pagadi erdian lurretik irtetzen ari diren kimu berriei argazkiak ateratzen
Ibilbidean zehar basurde ehizean zebilen kuadrila batekin egin genuen topo
Ubide herrixkako etxe honek ere badu bere historiotxoa
Irulegiko gaztelu inguruak landare aniztasun ederrez osatuak daude. Ekosistema ugari zeharkatzen dira ibilbidean: hala nola ezpeldiak, ereite partzelen ondoko sastrakak, larreak eta hainbat zuhaitzez osatutako basoak, besteak beste basa pinuena, ametz ilaundunarenak, larizio pinuarenak zein pagadiena. Ibilbide guztia Aranguren, Izagaondoa zein Lizoain herrien arteko ekialdeko mugetik gertu igarotzen da. Guk Arangurenen hasi genuen ibilbidea, lehenbizi Tangorri mendia igo eta ondoren Aritzko, Elusmendi, Txaparre, Bordaxar zein Irulegi mendiak kateatu genituen. Ibilbide zirkularrari bukaera emateko, lehenbizi Irulegitikan Lakidain herrixkara jeitxi ginen eta hemendik Aranguren herrixkara joanez ibilbideari bukaera eman genion.
Irulegi gaztelutik grabatutako irudiak
Natura zein pasaiari dagokionez ibilbideak duen interesaz gain Irulegiko gazteluak ibilbideari xarma berezia ematen dio. Bertako aztarnek, eraikin berezi horrek dituen ezaugarri arkitektoniko zein istorikoetara garamatza. Bertan azken urteetan egiten ari diren zaharberritze lanei buruzko xehetasunaz gozatzeko aukera izango dezu. Gainera, gazteluak duen kokapen estratejikoa dela eta, bertatik ikuspegi paregabeaz gozatzeko aukera ematen du.
Irulegiko gazteluari buruz idatziz eginiko lehen aipamena XIII. mendekoa da. Dena den ia ziurtzat jotzen da Goi erdi aroan Nafarroako erresuma hasiberria defendatu zuten Iruñeko arroan kokatutako gotorlekuetako bat izan zela.
Garai hartan, jauregiaren fisonomia dorre bat izatera mugatzen zenekoan, zihur aski bere lehenengo suntsipena jasan zuen Abd Al Rahaman III aren soldaduen eskutik, 924.urte aldera. Orduz geroztik eta 1491an eraitsia izan arte, Irulegiko gazteluan era askotariko zabaltze, berritze eta berreraikitze partzialak egin ziren. Arangurengo udalak, Aranzadi zientzia elkartearekin batera, 2007. urteaz geroztik dihardu erdi aroko gaztelu honen ondareberreskurapena sustatzen, besteak beste historia eta arkeologia ikerketak eginez.
Tangorri gailurretik grabatutako irudiak
Ibilbide osoaren plano, mapa, detaile edo zehaztasun gehio hemen sartuta
Irulegiko gazteluaz gain, goiko argazki hontan ikusi daitekeen bezala, gazteluaren inguruan Baskoien herri bat ere aurkitu dute. Berriki bertan indusketa lanak egiten ari zirela, hain famatua egin den Irulegiko eskua aurkitu dute. Esku honetan kristo aurreko I. mendeko euskerazko lehendabiziko idatzia izango litzatekeena aurkitu dute.
Tangorri gainean
Irulegiko beste irudi bat
Miru gorria (Milvus milvus)
Mihura - Osyris alba
Sai arrea (Gyps fulvus)
Irulegi gailurretik pirineoak oso ederki ikusten dira
Pintzana(Frigila coelebs)
Irulegi gailurra
Pinu kaskabeltza (Periparus ater)
Lehen aipatu bezala, ingurune hau soroz, larrez, sastrakadiz zein basoz osatua dagoenez mosaiko oso aberatza osatzen da bertan. Ekologikoki oso aberatsa eta anitza den pasaia izanik, animalia espezie kopuru haundi batentzako egokiak diren bizitza baldintzak eskaintzeko gai da ingurune hau. Hori dela eta ingurune hau harrapariak ikusteko oso leku aproposa suertazten da.
Besteak beste Aztoreak, Gabiraiak, Zapelatzak, arrano sugejalea, mirotz urdina, arrano txikia, miru gorria zein beltza edo belatz gorria ikusteko leku paregabea da. Gu neguan joan ginenez, udarako harrapari multzoa ikusteko aukerarik ez genuen izan bainana bai negutiar batzuk, hemen adibide batzuk.
Okilak zulatutako enbor bat
Gune askotan likenez beterik zeuden zuhaitzak
Belatz gorria (Falco tinnunculus)
Pagausoa (Columba palumbus)
Pirineoak elurretan zeuden
Hosto lehorrez beteriko mosaiko bat
Zapelatza (Buteo buteo)
Pinu gorria - Pynus sylvestris
Garrapoa (Sitta europaea)
Ezpela - Buxus sempervirens
Ipar ipurua - Juniperus communis
Larrosa - Rosa canina
Enbor ustela
Erkametza - Quercus faginea artetik bidexidor politak daude
Ibilbidearen beste irudi bat
Lakidain herrixkara iristen
Irulegi gaztelutikan hegoaldera dagoen bidexka
Ibilbidearen zati bat egurrezko esku lanez beterik dago
