Sanguesa eta Gallipienzo artean dauden bi gailur eder hauetan gozatu ederra hartu genuen. Natura eta mendizaletasuna uztartzeko leku ezin hobea. Eskualde honek paisaia eta ibilbide ezberdin ugari eskaintzen ditu. Jarraian ikusiko duzuen bezala, landare, hegazti eta abarren bizileku paregabea.
Berdantza miarritza (Emberiza hortulana)
Euskal herria negu garaian era bat uzten duen Berdantza bakarra da. Gure inguruan mediterraneo ixuri aldean bakarrik aurkitzen da eta oso urria da. Hainbat habitatetara egokitzeko gaitasun izan duenez, hegazti honek mehatxu ugari saihestu ahal izan ditu. Hala ere, nekazaritza intentsifikatzeak jatorrian habia egiteko eta elikatzeko erabiltzen zituen inguruneak asko murriztu zaizkio.
Berdantza miarritza (Emberiza hortulana)
Urteetan zehar legez kanpoko ehiza bere kontserbazioarentzako arazo nagusienetako bat izan da. Frantziako Proventzan, abuztuan, Afrikara migratzen ari denean eskualde horretatik igarotzen denean sareekin harrapatzen dute. Ondoren, begi bakoitzean orratz batekin ziztada bat eginez itsutzen dute, gatibu egotean gehiago jan dezan. Ideia da gizentzea eta gantz-geruza bat garatzea, eta bere hezurrak ahultzea, osorik jan ahal izateko. Baina tortura bere adierazpen gorenera iristen da koñakean itotzen dutenean, haragiak likorearen usaina har dezan. Ondoren, lumak kentzen zaizkio eta labean egosten da. Zorionez, beheranzko joeran doan tradizioa da, eta gaur egun ia ez da praktikatzen. Ankerkeria guzi hauek direla eta hegazti eder honi aipamen berezi bat egin gabe ez nuen pasa nahi.
San Pedro mendia igotzen Galipenzutik hasi ginen, altura irabazi ahala, Aibar bailara zein Bardeetako ikuspegi panoramiko izugarriak eskaintzen ditu. Igoera moderatua da, baso eta eremu irekiak zeharkatuz, naturaz gozatzea ahalbidetuz.
Peña edo Peña Roja izenez ere ezaguna den mendi hau, Aragoin, Sos del Rey Católico eta Sanguesa artean aurkitzen da, Peña izeneko baseliza batetik hasi ginen igotzen. Igoera gehiena baso eremuak zeharkatuz osatzen da, inguruneko ikuspegi ikusgarriak eskainiz.
Mirotz zuri (Circus cyaneus) arra
Bi ibilbideetan zehar, paisaia are bereziago egiten duten zuhaitz eta landareen aniztasuna aurki dezakezu. Besteak beste Arteak, haritzak, pinuak, Ipuruak zein landare usaintsu ugari daude ibilbidean. Hegaztiei dagokionez, ornitologia zaleentzat paradisu bat da. Harrapariak nun nahi ikusten dira eta paseriformeei dagokionez mediterraneo ixurialdekoak gailentzen dira beste guzien gainetik. Jarraian dituzue adibide batzuk.
Nafarroako Peña herri abandonatua duzue goiko hau
Herri hau, 1069 metroko altueran kokatua dago eta 50eko hamarkadan hustu zen. Bertara iristeko dauden zailtasunak haundiak izaten jarraitzen dute, mendi bide bati jarraituaz bakarrik iritxi daiteke bertaraino. Hori dela eta denboraren joan-etorriaren albo kalteak hobeto sahiesten lagundu dio, ondorioz, herri galdu honek oraindik ere bere xarma mantentzen jarraitzen du.
San Pedro gailurretik grabatutako irudiak
Bitxikeri bezala, Peña hilerrian bigarren Mundu Gerran herriaren ondoan istripua izan zuen hegazkin bateko piloto ingelesa dago lurperatuta.
Hilerria irekita dago eta ondorioz ez dago arazorik bisitatzeko.
Peña herria, XI. mendean Nafarroako errege izan zen Sancho haundian aginduz eraikitako defentsa postu bat izan zen. Herriaren garai oparoenean, hamabi etxebizitzaz gain Nafarroako Erresumaren mugak defendatzeko eraiki zuten gaztelu eder bat zuen.
Peña mendiaren igoera duzue hemen
Sympetrum striolatum emea eta arra
San Pedro mendiaren igoera duzue hemen
Peña mendia igotzen, basoak inguratzen du mendizerra guzia
Txaradi sugandila (Psammodromus algirus)Lacertidae familiako sugandila hau baso mediterraneotan bizi denez, ipar ixuri aldean bizi garenontzat ez da arrunta. Iberiar penintsulako sugandila handiena da, buruaren puntatik zurda arte 10 cm-ra iritsi daitekeena, buztana kontatu gabe, luzera hori bikoiztu dezakeena. Kolore aldakorra du, normalean marroiak bi marra zuri aldeetan dituena. Argazkikoak isats erdia galdua du.
Lysandra bellargus
Gallipenzu herria
Prunus spinosa - Elorri beltza
Gogortxua -Viburnus tinus
Ibilbide gehiena horrelako bidexkan barrena egiten da
Arrano sugejalea(Circaetus gallicus)
Peña eta San Pedro mendien iparraldetik Aragoi ibaia pasatzen da 
Hipparchia semele
Sympetrum striolatum emea
Hipparchia fidia
Aragoi ibaiaren gainetik pasatzen da San Pedro mendirako ibilbidea
Zingita mirotza (Circus aeruginosus) emea
Arrano Liztorjalea (Pernis apivorus)
Peña eta San Pedro artean aurkitzen den baso zabala duzue hau, Iparraldeko Aibar bailara eta hegoaldean dagoen Bardeak bailararen arteko muga izango litzatekeena.
Charaxes jasius
Peña izeneko baseliza, hemendik hasi genuen ibilbidea
Papilio machaon
Peña mendian
Amiamoko beltzak (Ciconia nigra) pasean
Mantis-a
Sympetrum striolatum arra
Mendian ur putzu hauek garrantzi haundia dute, mediterranear ixurialdean euri gutxi egiten du eta ondorioz ingurune hauek intsektuak, hegaztiak, anfibioak zein ugaztunak ikusteko leku paregabeak suertatzen dira. 
Chalcolestes viridis
Pintzana (Frigila coelebs)
Ibilbidea zoragarria da, Ezpel, haritz, arte eta abarren artean
Amilotx urdina (Cyanistes caeruleus)
Lasiommata megera -Tarttalo txikia
San pedro mendiko harkaitz hauetan Sai arre kolonia bat zegoen 
San Pedro gailurreko gurutzea
Sasi txori arrunta (Hippolais polyglotta)
Peña herrixka galduaren beste ikuspegi bat
Peña herri galduko eleizako kanpaidorrean zegoen Belatxinga mokogorri (Pyrrhocorax pyrrhocorax) bikotea
Miru gorria (Milvus milvus)
San Pedro gailurrera bidean Ezpel artean aurrera
Pagausoa (Columba palumbus)
Hesi berdantza (Emberiza cirlus)
San Pedro mendian gora
Harkaitz txolarrea (Petronia petronia)
Landa txirta (Anthus campestris)
Horrelako pistak dira nagusi Peña mendiaren goikaldean
Pirripioa (Lulllula arborea)
Eper gorria (Alectoris rufa)
Mediterranear ixuri aldeko baso zabalak dira nagusi ingurune hauetan
Txorrua (Chloris chloris)
Cepaea nemoralisKonkaren altuera 20 mm ingurukoa da eta zabalera 25 mm ingurukoa, 4½ eta 5½ biraketa espiralean ditu. Oso aldakorra da, oinarrizko koloreak oso argia, ia zuria, marroi ilunera, horia eta arrosa izatera igaro baitaiteke. Gainera, batetik bostera bitarteko banda ilunak izan ditzake.
San Pedro mendiko bidexka klasiko bat
Urretxindorra (Luscinia megarhynchos)
Antzandobi kaskagorria (Lanius senator)
Arbutus unedo - Mertxika
San Pedro mendian gora Gallipienzo atzean dela
Ezpela (Buxus sp)
Txantxangorria (Erithacus rubecula)
Foeniculum vulgare - Mihiarra
Echinops ritro - Kardu bola
Dioscorea communis - Belar itzain beltza
Convolvulus cantabrica - Sapaburu belarra
San Pedro mendian gora
Cistus albidus- Astoijarra
Galatella sedifolia - Kuxkurtu lorea
Juniperus oxycedrus- Mitsantza
San Pedro mendian gora
Juniperus oxycedrus - ugari zegoen ibilbidean zehar
Leuzea conifera - Ezkai belarra
Leuzea conifera - Beste Ezkai belar bat
Peña gailurrean
Odontites vernus 
Odontites viscosus 
Peña mendian harri formasio bereziak daude
Pentanema squarrosum - Lizar belarra
Pistacia lentiscus- Alarabia
Xixarea - Lumbricidae
San Pedro menditikan Gallipentzu aldera begira
Quercus coccifera- Kermes artea, Coscoja
Salvia sp- Erromero belarra
Ibilbidean zehar gurutzatu genuen borda bat
Seseli sp
Staehelina dubia
Peña mendiko azken zatia
Verbascum sinuatum
Rosa canina - Sasizuribeltza
Peña herri galduan dagoen posta-etxetxoa da hau, nahiz eta gailurra ez izan bertan posta bat dute jarria 
Salvia sp
Klabelina-Dianthus hyssopifolius
Clinopodium grandiflorum
Centaurea sp
Erbinudearen kaka txakur kaka baten alboan
Lepazuria edo lepahoriaren kakak
Russula sp
Russula sp
Lacertidae familiako sugandila hau baso mediterraneotan bizi denez, ipar ixuri aldean bizi garenontzat ez da arrunta. Iberiar penintsulako sugandila handiena da, buruaren puntatik zurda arte 10 cm-ra iritsi daitekeena, buztana kontatu gabe, luzera hori bikoiztu dezakeena. Kolore aldakorra du, normalean marroiak bi marra zuri aldeetan dituena. Argazkikoak isats erdia galdua du.
No hay comentarios:
Publicar un comentario